Afgelopen week ben ik naar de damhertenbronst in de Amsterdamse Waterleidingduinen geweest. Wat een prachtig spektakel is dat! Het gebied gonst de hele dag van het ‘geknor’ van de mannetjes. Bijzonder fijn is bovendien dat je daar van de paden af mag. Ik heb naar hartenlust rondgestruind en ben overal herten tegengekomen. Deze populatie wordt (nog) niet bejaagd (zie ook onderstaand kopje ‘ toekomstig beheer’), waardoor de dieren goed te zien zijn. Ze lopen wel weg als je te dichtbij komt, maar dat is logisch. Met een beetje telelens (300 mm), wat beleid en geduld zijn mooie plaatjes en filmpjes te maken.
Aantallen en voorkomen in Nederland In de bijna 3400 ha grootte Amsterdamse Waterleidingduinen leven naar schatting 3000 herten. Daarmee is deze populatie damherten de grootste Nederland. De op één een na grootste populatie leeft in het Deelerwoud ten Noorden van Arnhem (ca. 600 dieren op 1200 ha), maar die zijn een stuk minder goed te zien onder andere omdat daar rustgebieden zijn. In beide gebieden worden de herten niet bejaagd. Daarnaast zijn er in de duinen langs de kust en op de Veluwe nog een aantal andere (bejaagde) populaties van enkele honderden dieren per gebied.
De damherten die momenteel in Nederland leven stammen af van dieren die door mensen hier naar toe zijn gebracht. Dat gebeurde trouwens al door de Romeinen (die ook fazant, konijn en knobbelzwaan hebben meegebracht) en in de Middeleeuwen door de adel. Daar komt bij dat damherten gemakkelijk te houden zijn en zich goed voortplanten in gevangenschap. Van de Veluwe zijn er ook verslagen uit het begin van de 20ste eeuw, die rapporteren over het aanleggen van wildbanen en –parken met damherten. Soms ontsnapten daarbij herten en die vonden dan hun weg in de ‘vrije natuur’. Doorgaans overleefden deze dieren het en plantten ze zich ook voort. Gevolgd door discussies over afschot en of dit nou wel of geen inheemse diersoort is. Vanuit dat perspectief zijn in de jaren negentig nog pogingen ondernomen om de damherten van het Deelerwoud te elimineren. Een klein aantal overleefde dat echter en inmiddels ligt daar dus een jachtvrije zone van 2000 hectare waar de herten alle vrijheid hebben.
Volgens de binnen het natuurbeheer gehanteerde norm voor een inheemse soort (meer dan honderd jaar in de vrije natuur voorkomen in Nederland) zou het damhert inmiddels inheems zijn. Wat niet wegneemt dat er discussies zijn over het beheer van de herten, zoals hieronder te lezen is.
Toekomstig beheer De eerste melding van damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen dateert uit 1973. Aanvankelijk steeg hun aantal langzaam tot enkele tientallen halverwege de jaren negentig. Het besluit van het gemeente bestuur in 1984 om de jacht in dit gebied niet meer te verhuren besloten heeft daar aan bijgedragen. Sindsdien is de populatie flink toegenomen. Omstreeks 2005 ging het om 500 dieren en zeven jaren later was dat aantal opgelopen tot 1500. De laatste drie jaar is zijn die aantallen verdubbeld tot 3000 dit jaar.
Het gevolg van deze toename was dat er ook in de omgeving meer dieren kwamen te lopen waardoor verkeersongevallen, landbouw- en andere -schades toenamen. Het antwoord daarop was het plaatsen van een hek. Omstreeks 2012 was het gebied grotendeels afgesloten en konden de dieren ook in periodes van schaarste (winter) er niet meer uit. Sindsdien zijn komen jaarlijks 10 tot 140 dieren om van de honger/stress. Het effect van de begrazing door de herten op het duin is daardoor groter geworden en momenteel zijn er zelfs natuurbeheerders die zich zorgen maken over het voortbestaan van bepaalde plantensoorten daar.
Voorbeeld van begraasd landschap in de duinen
Een optelsom van argumenten heeft er toe geleid dat het besluit is genomen om de populatie te gaan beheren. Het plan is om maximaal 600 herten toe te laten en naar verwachting zullen ze door de jacht ook schuwer worden. Snel naar de duinen, zou ik zeggen!
Voor meer informatie over damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen zie ook: https://awd.waternet.nl/natuurbeheer/dossier-damherten/ www.dierenbescherming.nl/damherten
Afgelopen week ben ik teruggegaan naar de Loowaard. Tjonge, jonge wat is het daar geel geworden. En wat mooi! Met al dat zomerse weer zijn er nóg meer bloemen bijgekomen.
Vanuit hun liefde voor de natuur hebben natuurbeheerders zich tot doel gesteld om juist hun aandacht te richten op het behoud van zeldzame en bedreigde soorten. Vandaar dat ze nog wel eens negatief over natuurlijke begrazing kunnen zijn, omdat de desbetreffende gebieden te weinig zeldzame soorten zouden voortbrengen. Dat soort kritiek is niet leuk om te horen als je jezelf al jaren met hart en ziel hebt ingezet voor deze vorm van natuurbeheer. Zeker als je eind juni op een zonovergoten dag weer volop hebt genoten van de bloemenpracht in een gebied als de Loowaard. En wat nog niet eens op de foto staat zijn al die insecten, slakken et cetera die tussen weelderige plantengroei hun weg zoeken.
